DEĞERLENDİRME:ŞEHİRLEŞMENİN KAR YAĞIŞINA ETKİSİ
Geçtiğimiz 26 yılın ardından 2016 ve 2017 Ocak ayının ilk günlerinde kar yağmış hatta 6-9 Ocak 2017 tarihleri arasında İstanbul’da şehir merkezinde 40cm ulaşan kar kalınlıkları ölçülmüştü. Kayak merkezlerinde de geçtiğimiz yıllara nazaran kar kalınlıkları oldukça düşük. Ne oldu da bu yıl gerek İstanbul’a gerekse yurdun büyük bölümüne kar yağmıyor?
Aslında bu durum ne ilk ne de son olacak. Zira 2012 Ocak ayında da aynı sorular sorulmuş ve İTÜ Meteoroloji Mühendisliği bölüm hocalarımız konuyu aşağıdaki şekilde açıklamışlardı.
“Türkiye’nin birçok noktası beyaza bürünmüşken İstanbul’a henüz kar düşmemesinin müsebbibi bulundu: “Şehirleşme.” Prof. Kadıoğlu, “Isınan binalar ısı adası oluşturuyor” derken Prof. Orhan Şen de ekledi “Gökdelenlerin hepsi soba”
Yukarıdaki haber başlığı 14 Ocak 2012 yılında gazetelerde yer almıştı.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Türkiye’nin bulunduğu enlemde aslında bütün yağışların kar şeklinde başladığını belirterek, şunları söyledi:
“Aslında İstanbul’da da kar yağıyor. Ama İstanbul deniz seviyesinde olduğu için kar kristalleri yere ulaşana kadar eriyor. Kar kristallerinin yere ulaşması için çok uzun bir yol alması gerekiyor. Mesela Ankara’da yere ulaşan kar kristalinin İstanbul’da yere ulaşabilmesi için 1 kilometre daha düşmesi gerekiyor. Tabii yukarıdan aşağıya doğru inerken her 100 metrede hava 1 derece ısınıyor. Bu nedenle de kar kristalinin erimeden yere inme şansı azalıyor.”
İstanbul gibi deniz kıyısında olan birçok şehrin kar yağışı aldığına da dikkat çeken Kadıoğlu, “İstanbul’da kar yağması için havanın biraz daha soğuk olması gerekiyor. 1.5 kilometre yukarıda hava sıcaklığının en az -10 derece olması lazım ki düşen kar kristali erimeden yere inebilsin. Tabii bir de İstanbul beton yığını. Bir sürü araç var trafikte. Yapay olarak ısıtılan bu kadar büyük bir bina blokunun olduğu bir yerde şehir ısı adası da oluşuyor. İstanbul etrafındaki kırsal alana göre 3-4 derece sıcak olabiliyor. Bu da İstanbul’un kırsala göre daha az yağış almasına neden oluyor” diye konuştu.
İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Şen de, son yıllarda kar yağışının azaldığına dikkat çekerek, şunları söyledi:
“Kar sıcaklığının sınırı 4 derece ve altıdır. 5 derece olursa karla karışık yağmur olur. Bu seneki kışa bakıyoruz; Marmara, Boğazlar, Ege ve Akdeniz dışında kar bir şekilde azda olsa yağdı.
Güneyde zaten yağmıyordu ama İstanbul’da eskiden kar yağıyordu. Yağmamasının nedenlerinden biri şehirleşmedir. Nüfus ve bina artışı, asfaltların artışı, yeşil alanların yok olması büyük şehirlerde ısı adaları yaratıyor. Bu ısı adası şehirdeki sıcaklıklarda 2-3 derecelik bir artışa neden olur. Anadolu’da 2-3 derecede kar yağdı ama İstanbul’da 6 ºC’nin altına düşmedi sıcaklık. Bu bundan sonra da böyle olacak. Bundan 20-25 sene önceki karlar artık yok! Nedeni de, bu betonlaşma. Bu binaların hepsi bir ısı kaynağı. Binalar güneşten aldığı ısıyı emip geri veriyor. Dolayısıyla binaların hepsi birer soba özelliğine bürünüyor. Gökdelenlerin hepsi büyük sobalar.” Bugünlerde yağan yağmurun aslında kar olduğunu ve ısı adası etkisi olmaması halinde İstanbul’da da kar yağışı olarak etkisini göstereceğini belirten Şen, şöyle devam etti: “İstanbul’a kar yağmaz mı yağar, bu sene de yağma ihtimali var ama o sıcaklığın 4 derecenin altında olması lazım. Sibirya’dan sarkan yüksek basınç Marmara’ya doğru sarkarsa bölgede çok şiddetli kar yapar. O zaman iyi kar yapar İstanbul, çünkü kuzeyi açık. Bir de küresel iklim değişikliğinin etkisi var. Sadece İstanbul değil Doğu Anadolu’da bile kar yağışı eskiye oranla az. İklim değişikliğinden dolayı tropikal iklime doğru kayıyoruz.” Diye konuştu.Yukarıda resimde görüldüğü üzere kar yağışı doğayı süsleyen, barajları besleyen, havayı temizleyen, çocukları sevindiren doğal bir mucize. Durum böyle olunca başta çocuklarımız olmak üzere herkes kar yağsın istiyor lakin şehirleşmenin etkisiyle dünyanın dört bir yanında büyük şehirlerde kar yağışlarında azalma gözlemleniyor. Örneğin İstanbul’da hala 1987 Mart ayı kar yağışı efsanevi şekilde anlatılır.
İlerleyen yıllarda küresel iklim değişikliğinin etkisiyle artışa geçen ısınma durdurulamazsa kar yağışını dünyanın birçok noktasında çocuklar belki de göremeyecek. Bilimsel çalışmalar da bu durumu destekliyor. Aşağıdaki resimde Paris, Londra, İstanbul gibi büyük metropollerde şehir ısı adası nedeniyle şehrin kırsal kesimlerine ve yakın civarına yağan ancak şehir merkezlerine ısı adası nedeniyle aslında kar olarak başlayan ancak yere yağmur yada karla karışık yağmur şeklinde düşen yağışların nedenini gözler önüne seriyor
