İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, BAZI YERLEŞİM ALANLARINI NASIL YAŞANAMAYACAK KADAR SICAK YAPABİLİR?

Başa Çıkamayacak Kadar Sıcak: İklim değişikliği bazı yerleşim alanlarını nasıl yaşanamayacak kadar sıcak yapabilir?

Kısaca:
Dünya’nın iklimi ısındıkça, insan sağlığı için önemli sonuçlar doğuran aşırı sıcaklık ve nem vakaları artıyor. İklim bilimcileri, bizi zararlı koşullar konusunda uyarabilecek önemli bir ısı stresi ölçüsünü izliyorlar.

Çok sıcak kavramı ne kadar sıcak olabilir?

Dünyanın iklimi ısındıkça, sıcak hava dalgaları daha sık ve şiddetli hale geliyor. Aşırı sıcaklığın sağlık tehlikeleri, bilim adamlarını ve tıp uzmanlarını giderek daha fazla endişelendiriyor. Çünkü; ısı stresi, her yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde hava ile ilgili ölümlerin en önde gelen nedenidir. Yakın tarihli bir örnek vermek gerekirse; geçen yaz ABD Pasifik Kuzeybatısını etkileyen ve yüzlerce insanın ölümüne neden olan olay rekorları kıran sıcak hava dalgası idi.

Aşırı sıcaklık stresi seviyeleri son 40 yılda iki katından fazla arttı. NASA’nın Güney Kaliforniya’daki Jet Propulsion Laboratuvarı’ndan Colin Raymond, bu eğilimin devam etmesinin beklendiğini söylüyor. Raymond, Science Advances’te yayınlanan aşırı sıcaklık ve nem üzerine 2020 tarihli bir araştırmanın da baş yazarıdır.

Hava tahmincileri, sıcaklık stresi potansiyelini değerlendirmek için farklı araçlar kullanır. Gerçekten de, günlük hava durumu raporunuzda ısı stresi ölçümleri belirgin bir şekilde yer alır. ABD de, sıcaklık ve bağıl nem tahminlerine ek olarak, ısı indeksi veya hissedilen sıcaklık denen bir kavram göreceksiniz. Isı endeksi, bağıl nem hesaba katıldığında hava sıcaklığının vücudumuza nasıl etki edeceğinin bir ölçüsüdür. Gölgeli alanlar için hesaplanan ısı endeksi, sıcak ve nemli olduğunda ne kadar sıcaklık hissettiğimizi de yansıtacaktır.

Isı indeksi kalibrasyon gerektirdiğinden, biraz öznel bir ölçümdür. Aslında, farklı ülkeler bunun farklı versiyonlarını kullanır. Bu nedenle, küresel iklim çalışmaları yürüten bilim adamları, ıslak termometre sıcaklığı adı verilen başka bir ısı stresi ölçüsünü giderek daha fazla kullanıyorlar.

Islak termometre sıcaklığı, nem buharlaştığında bir nesnenin soğuyabileceği en düşük sıcaklıktır. Islak termometre sıcaklığı ne kadar düşük olursa, soğumamız o kadar kolay olur. Vücudumuzun sıcak ve nemli olduğunda terleyerek ne kadar iyi soğuduğunu ölçer ve koşulların sağlığımız için zararlı, hatta ölümcül olup olmadığını ortaya koyar.

Hem ıslak termometre sıcaklığı hem de ısı indeksi, ısı stresini etkileyen en önemli iki faktör olan hava sıcaklığı ve nem verileri kullanılarak hesaplanır. Ancak, ıslak termometre sıcaklığı farklı bir teknik kullanılarak ölçülür.

Başlangıçta, ıslak termometre sıcaklığı, bir termometrenin ampulünün etrafına ıslak bir bez sarılarak ve havaya maruz bırakılarak ölçülüyordu. Kumaştan su buharlaştıkça, termometre sıcaklıktaki düşüşü kaydederdi. Bağıl nem ne kadar yüksek olursa, ampulden önce buharlaşan nem ve çevredeki hava aynı sıcaklıkta o kadar az olur. Bugün, ıslak termometre sıcaklığı tipik olarak meteoroloji istasyonlarındaki elektronik cihazlardan alınan ölçümler kullanılarak rahatlıkla hesaplanmaktadır.

Raymond, insanların elementlere en az altı saat maruz kaldıklarında hayatta kalabilecekleri en yüksek ıslak termometre sıcaklığının yaklaşık 95 derece Fahrenheit (35 santigrat derece) olduğunu söylüyor.

Islak termometre sıcaklıkları tüm dünyada artıyor ve bu nedenle gezegenimizin iklimi de sınırı aşmaya başladı.

2005’ten bu güne kadar, Pakistan ve Basra Körfezi gibi birkaç subtropikal yerde, dokuz ayrı olayda, 95 derece Fahrenheit’in üzerindeki ıslak termometre sıcaklık değerleri kısa süreler için meydana geldi. Ayrıca daha sık hale gelecek gibi de görünüyorlar. Ek olarak Raymond’un ekibi tarafından incelenen 40 yılda 90 ila 95 derece Fahrenheit (32 ila 35 derece Santigrat) aralığında biraz daha düşük ıslak termometre sıcaklık değerlerinin görülme sıklığı ise üç kattan fazla arttı.

Sonuçların önemli etkileri vardır. Hava ne kadar sıcak olursa, vücudumuz o kadar fazla yorulur. Soğumak için o kadar çok terlememiz ve efor sarf etmemiz gerekir. Ancak nemli havanın da ek nem tutma kapasitesi çok daha azdır, bu nedenle nemli koşullarda su daha yavaş buharlaşır ve bizler daha geç soğuruz..

Sıcak bir duştan çıktığınızı düşünün. Su vücudunuzdan buharlaşır ve kendinizi daha serin hissedersiniz. Ancak oda sıcak veya nemliyse (veya her ikisi de) serin hissetmeniz çok daha zordur. Bu his, ıslak termometre sıcaklığının ölçtüğü şeyle doğrudan ilgilidir.

Islak termometre sıcaklığı cilt sıcaklığınızın çok altında olduğu sürece, vücudunuz radyasyon ve terleme yoluyla çevrenize ısı yayabilir. Ancak ıslak termometre sıcaklığı çekirdek sıcaklığınıza yaklaştıkça soğuma yeteneğinizi kaybedersiniz. Bu vücudunuzdaki değişiklikleri tetikler. Susuz kalırsınız. Organlarınız, özellikle de kalbiniz strese girer. Kan, ısıyı serbest bırakmak için cildinize hücum eder ve beslemesi gerektiği halde iç organlarınızı aç bırakır. Sonuçlar ölümcül olabilir.

Raymond, “Islak termometre sıcaklığı 35 santigrat dereceyi (95 derece Fahrenheit) aştığında, vücudunuzu güvenli bir çalışma sıcaklığına düşürmek için hiçbir miktarda terleme veya diğer uyarlanabilir davranışlar yeterli değildir” dedi. “Normal koşullarda hiç bir sorun olmaz, çünkü ıslak termometre sıcaklığı, sıcak ve nemli yerlerde bile vücut sıcaklığının genellikle 5 ila 10 santigrat derece daha altındadır.”

Gerçekten de, nem düşükse, aşırı sıcaklıklar tolere edilebilir. Raymond, “California’nın Ölüm Vadisi’nde bile sınırsız içme suyuyla gölgede oturuyorsanız, koşullar hoş olmayabilir, ancak hayatta kalınabilir” dedi. “Ancak nemli bölgelerde, 34 ila 36 santigrat derece (93 ila 97 derece Fahrenheit) ıslak termometre sıcaklıklarına yaklaştığınızda, ne yaptığınızın hiç bir önemi yok. Çünkü uzun süre hayatta kalamazsınız.”

İç sıcaklığı yükseldiğinde veya düştüğünde vücuda ne olduğunu açıklayan diyagram
Yüksek ıslak termometre sıcaklıklarına en duyarlı olanlar ise ; yaşlılar, dışarıda çalışanlar ve fiziksel olarak kronik sağlık sorunları olanlardır. Klimaya erişimi olmayan insanlar da doğal olarak savunmasızdır. Klima havadaki nemi giderir ve ıslak termometre sıcaklıkları çok yükseldiğinde bulunabilecek en iyi çözümdür. Klasik Fanlar ise, terin daha verimli bir şekilde buharlaşmasına yardımcı olabilir, ancak daha az etkilidirler.

Raymond, insanların 95 derece Fahrenheit’ten (35 santigrat derece) çok daha düşük ıslak termometre sıcaklıklarında bile sıcaklık stresinden öldüğünü kaydetti. Örneğin, Haziran 2021 Pasifik Kuzeybatı sıcak hava dalgası esnasında ıslak termometre sıcaklığı 77 derece Fahrenheit’e (25 santigrat derece) daha yakındı.

TMMOB

METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

KAYNAK: NASA

Yazının Tamamını : (https://climate.nasa.gov/ask-nasa-climate/3151/too-hot-to-handle-how-climate-change-may-make-some-places-too-hot-to-live/) den okuyabilirsiniz.