İnsan Faaliyetleri extrem olayları daha sık ve daha şiddetli hale getiriyor.
Bu bizim hayal gücümüz değil: Sıcak hava dalgaları gibi bazı extrem olaylar daha sık meydana geliyor ve daha şiddetli hale geliyor. İnsanlar, Dünya’nın extrem hava ve iklim olaylarının oluşumunda nasıl bir rol oynuyor? Bilim insanları bu oluşumda net olarak insanların parmak izlerini buluyorlar.
2021 yılı, dünya çapında bir dizi ekstrem olaya sahne oldu. Bu yıl şu ana kadar manşetlere çıkan pek çok olay arasında:
Avustralya, Avrupa, Asya ve ABD’nin Kuzeydoğusunda yıkıcı sel.
California’nın devasa Dixie yangını, şu anda eyaletteki en büyük ikinci kayıt.
Minumum hava sıcaklıkları ve büyük elektrik kesintileri ile Şubat ayında Teksas’ı felç eden bir ABD kutup girdabı olayı.
Batı Avrupa Sel – 16 Haziran 2021
NASA/USGS Landsat 8 uydusu üzerindeki Operasyonel Arazi Görüntüleyicisi (OLI) tarafından elde edilen bu yan yana görüntülerde, Meuse ve Roer nehirleri (solda) boyunca 16 Haziran 2021’e ait bölgenin sel öncesi görüntüsü 18 Temmuz 2021’den itibaren sağdaki resimle birlikte keskin bir kontrast oluşturuyor . Kaynak: NASA/USGS
18 Temmuz 2021 . Almanya, Belçika ve Hollanda’da yaşayanlar, Temmuz 2021’de Batı Avrupa’nın bazı bölgelerinin aşırı yağışların etkisinde kalmasıyla ciddi şekilde yaşamları etkilendi. En kötü etkilenen bölgelerden bazılarında 24 saat içinde iki aylık yağış miktarları ölçüldü. Bu ülkelerin yağış rekorları kırmaya yetti. Bu yağışlar aynı zamanda nehirleri yeni zirvelerine taşıdı.
Uzayın eşsiz bakış açısından yararlanarak, nerede meydana gelmiş olursa olsun gözlemleyebildik ve izleyebildik. NASA ve diğer kurumlardan alınan uydu verileri, aşırı olayların nasıl ve neden gerçekleştiğini anlamak için kritik öneme sahiptir.
2020’de Amerika Birleşik Devletleri, her biri karaya inen kasırgalar veya tropik fırtınalarla bağlantılı yedi yeni rekor da dahil olmak üzere her biri en az 1 milyar dolarlık hasarla sonuçlanan 22 hava veya iklim felaketi yaşadı. Kaynak: NCEI
İnsanların ve gezegenin extrem olaylardan giderek daha fazla etkilendiğine dair artan kanıtlar var. ABD Küresel Değişim Araştırma Programı tarafından 2018 yılında yayınlanan Dördüncü Ulusal İklim Değerlendirmesine göre, “daha sık ve yoğun extrem hava ve iklimle ilgili olayların yanı sıra ortalama iklim koşullarındaki değişikliklerin ve toplumlara temel faydalar sağlayan sosyal sistemler olan altyapıya, ekosistemlere zarar vermeye devam etmesi bekleniyor.
Aşırı olayların etkileri artmaya devam ettikçe, bilim camiasında da extrem olayların insan faaliyetlerine atfedilip atfedilmeyeceğini dair araştırmalara olan ilgi arttı. İklim modellerinin yardımıyla bilim insanları, insan faaliyetleri ile sıcak hava dalgaları, yağış ve sel olayları, kuraklıklar, fırtınalar ve orman yangınları gibi extrem olaylar arasındaki olası bağlantıları arayan etkileyici bir dizi çalışma yürüttüler.
Gün geçtikçe bu alanda da, sağlam bağlantılar bulabiliyorlar. Soğuk hava dalgalarının sayısında azalmalar, okyanusta ve karada sıcak hava dalgaların sayısında artışlar, yağış ve kuraklık yoğunluğunda artışlar ve orman yangınlarının yoğunluğunda artışlar var. Bireysel olayların karmaşıklığına ve benzersizliğine rağmen, bilim insanları bunların çoğunda önemli insan katkıları buluyorlar.
CarbonBrief tarafından 2020’de üretilen ve aşağıda gösterilen etkileşimli bir harita, bu çalışmaların görünür kanıtlarını sağlamaktadır. Üzerinde kırmızı noktalar, bilim adamlarının insan faaliyetlerinden önemli bir katkı bulduğu farklı extrem olayları temsil etmektedir. Diğer bir ifade ile , insan faaliyetleri bu olayları daha sık veya daha yoğun hale getirdi. Bununla birlikte, mavi noktaların bazıları için (yağış olaylarıyla ilişkili), bilim adamları henüz önemli bir insan katkısı bulamadılar.
Bilim insanları, insan faaliyetlerine atfedilip atfedilemeyeceklerini belirlemek için bugüne kadar yüzlerce extrem hava olayı ve eğilimi araştırması yapmıştır.
CarbonBrief tarafından oluşturulan etkileşimli haritanın bu ekran görüntüsünde, çeşitli semboller farklı aşırı hava türlerini temsil ediyor. Kırmızı noktalar, bilim insanlarının insan kaynaklı iklim değişikliği ile bir bağlantı bulduğu aşırı olayları gösterirken, mavi noktalar hiçbir bağlantı bulamayan çalışmaları ve gri noktalar, sonuçların yetersiz olduğu çalışmaları göstermektedir. Çalışmalar, özellikle insan faaliyetleri ile deniz ve karadaki ısı dalgaları, yoğun yağışlar, yoğun kuraklıklar ve orman yangınları arasında güçlü bağlantılar olduğunu gösteriyor. Kaynak bilgileri: CarbonBrief
Büyük bir termodinamik bileşene sahip olaylar, yani ısı nedeniyle büyük bir etkinin olduğu olaylar, insan faaliyetleri nedeniyle daha yoğun veya daha sık hale geliyor. Buna karşılık, atmosferin dinamiklerine daha fazla bağımlı olan aşırı olaylar için, insan faaliyetleriyle olan bağlantılar daha az netliğe sahiptir..
TMMOB
METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI
KAYNAK: NASA
Son Yorumlar