Yıkıcı orman yangınları Kuzey yarımkürede rekor emisyonlara neden oluyor
Avrupa’nın Copernicus Atmosfer Ä°zleme Servisi (CAMS), Akdeniz havzası, Kuzey Amerika ve Sibirya’daki yoÄŸun sıcak noktalar da dahil olmak üzere Kuzey Yarımküre genelinde meydana gelen aşırı miktardaki orman yangınlarını yakından izliyor. Meydana gelen bu yoÄŸun orman yangınları, en yüksek küresel karbon emisyonlarının görüldüğü Temmuz ve AÄŸustos aylarında CAMS veri setinde yeni bir oluÅŸuma neden oldu.
CAMS, bu yılki orman yangınları oluÅŸtuÄŸu yangın mevsiminde yalnızca Kuzey Yarımküre’nin büyük bölümlerinin etkilenmediÄŸini, aynı zamanda yangınların sayısının, kalıcılığının ve yoÄŸunluÄŸunun da dikkate deÄŸer olduÄŸunu bildirmektedir.
ÖrneÄŸin, kuzeydoÄŸu Sibirya’daki Saha Cumhuriyeti’ndeki orman yangınları Haziran ayından bu yana halen devam etmektedir. Bazı orman yangınları AÄŸustos ayının sonlarında azalmaya baÅŸlasa da Eylül ayı başında devam eden yangınların olduÄŸu bildirilmektedir. ECMWF Copernicus Atmosfer Ä°zleme Servisi’ne göre, Kuzey Amerika’da, Haziran ayının sonu- Temmuz ayının başından bu yana büyük orman yangınları yaÅŸanmış ve halen Kanada, Kuzeybatı Pasifik ve Kaliforniya’nın bazı bölgelerinde bu yangınlar devam etmektedir.
Akdeniz’de yaÅŸanan kuru koÅŸullar ve sıcak hava dalgaları, bölge genelinde çok sayıda yoÄŸun ve hızlı geliÅŸen yangınlarla birlikte büyük miktarda duman kirliliÄŸi yaratan bir orman yangını sıcak noktası oluÅŸturdu.
Temmuz ayı, 1258,8 megaton CO2 salınımı ile GFAS veri setinde küresel olarak rekor bir ay oldu. Karbondioksitin yarısından fazlası Kuzey Amerika ve Sibirya’daki yangınlar nedeniyle oluÅŸtu.
GFAS verilerine göre, Ağustos ayı yangınlar için de rekor bir ay oldu ve küresel olarak atmosfere tahmini 1384.6 megaton CO2 salındı.
Kuzey Kutbu orman yangınları, Haziran ve Ağustos 2021 arasında 66 megaton CO2 salınımına neden oldu.
Haziran-AÄŸustos ayları arasında Saha Cumhuriyeti ve Çukotka 806 megaton, bir bütün olarak ise Rusya’daki orman yangınlarından kaynaklanan tahmini CO2 emisyonları 970 megaton, olarak gerçekleÅŸti.
Küresel ısınmanın neden olduÄŸu daha kuru ve daha sıcak bölgesel koÅŸullar, bitki örtüsünün yanıcılığını ve yangın riskini arttırmaktadır. Bu çok yoÄŸun ve hızlı geliÅŸen yangınlarının temel nedenlerinden birisidir. Yerel hava koÅŸulları orman yangınlarının davranışında önemli rol oynarken, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi orman yangınları için ideal ortamların oluÅŸmasına neden olmaktadır. Amazon ve Güney Amerika’daki yangın mevsimi geliÅŸmeye devam ederken, önümüzdeki haftalarda dünya çapında daha fazla yangın çıkması beklenmektedir.
Kuzey yarımkürede ikinci en sıcak yaz yaşandı.
NOAA( ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Ä°daresi’ne ) göre, Kuzey Yarımküre karada yaz sıcaklığı, sadece 2016’da 0.20°C (0.36°F) ile ÅŸu anki ikinci en yüksek deÄŸeri geçerek rekordaki en yüksek sıcaklık olarak kayıtlara geçti.
Uydu Gözlemleri
CAMS’deki bilim adamları, emisyonları tahmin etmek ve ortaya çıkan hava kirliliÄŸinin etkisini tahmin etmek için neredeyse gerçek zamanlı olarak aktif yangınların uydu gözlemlerini kullanmaktadır. Bu gözlemler, emisyonla ilgili olan yangın radyasyon gücü (FRP) olarak bilinen yangınların sıcaklık çıktısının bir ölçüsünü saÄŸlar.
CAMS, NASA MODIS uydu cihazlarından alınan FRP gözlemlerini kullanarak Küresel Yangın Asimilasyon Sistemi (GFAS) ile günlük küresel yangın emisyonlarını tahmin etmektedir. Farklı atmosferik kirleticilerin tahmini emisyonları, küresel hava kalitesinin nasıl etkileneceğini tahmin etmek için, atmosferik kirleticilerin taşınmasını ve kimyasını modelleyen ECMWF hava tahmin sistemine dayanan CAMS tahmin sisteminde bir yüzey sınır koşulu olarak kullanılır.
2021 yazında kuzey yarımkürede orman yangınları
CAMS, Avrupa Komisyonu adına Avrupa Orta Menzilli Hava Tahminleri Merkezi tarafından AB’den fon saÄŸlanarak uygulanmaktadır.
Kuzey yarım kürede yangın mevsimi tipik olarak mayıstan ekime kadar sürer ve temmuz ve ağustos ayları arasında en yüksek aktivite gerçekleşir.
Ä°klim ve Hava Kalitesi
Orman yangınları dünya çapında olmak üzere hava kalitesi üzerinde çok büyük bir etkiye sahiptir.
WMO tarafından CAMS’ın girdileriyle yayınlanan yeni bir Hava Kalitesi ve Ä°klim Bülteni, iklim ve çevresel deÄŸiÅŸikliÄŸin neden olduÄŸu meteorolojik extremlerin 2020’de benzeri görülmemiÅŸ kum ve toz fırtınalarını ve hava kalitesini etkileyen orman yangınlarını tetiklediÄŸini gösterdi ve bu trend 2021’de de devam etmektedir.
Bu durum , aslında COVID-19 pandemisinin getirdiği ekonomik çöküş sırasında meydana gelen insan kaynaklı hava kirletici emisyonlarındaki düşüş ile sağlanacak olan hava kalitesindeki iyileşmeleri kısmen de olsa engelledi.
TMMOB
METEOROLOJÄ° MÃœHENDÄ°SLERÄ° ODASI
KAYNAK: WMO
