Yıkıcı orman yangınları Kuzey yarımkürede rekor emisyonlara neden oluyor

Avrupa’nın Copernicus Atmosfer İzleme Servisi (CAMS), Akdeniz havzası, Kuzey Amerika ve Sibirya’daki yoğun sıcak noktalar da dahil olmak üzere Kuzey Yarımküre genelinde meydana gelen aşırı miktardaki orman yangınlarını yakından izliyor. Meydana gelen bu yoğun orman yangınları, en yüksek küresel karbon emisyonlarının görüldüğü Temmuz ve Ağustos aylarında CAMS veri setinde yeni bir oluşuma neden oldu.

CAMS, bu yılki orman yangınları oluştuğu yangın mevsiminde yalnızca Kuzey Yarımküre’nin büyük bölümlerinin etkilenmediğini, aynı zamanda yangınların sayısının, kalıcılığının ve yoğunluğunun da dikkate değer olduğunu bildirmektedir.

Örneğin, kuzeydoğu Sibirya’daki Saha Cumhuriyeti’ndeki orman yangınları Haziran ayından bu yana halen devam etmektedir. Bazı orman yangınları Ağustos ayının sonlarında azalmaya başlasa da Eylül ayı başında devam eden yangınların olduğu bildirilmektedir. ECMWF Copernicus Atmosfer İzleme Servisi’ne göre, Kuzey Amerika’da, Haziran ayının sonu- Temmuz ayının başından bu yana büyük orman yangınları yaşanmış ve halen Kanada, Kuzeybatı Pasifik ve Kaliforniya’nın bazı bölgelerinde bu yangınlar devam etmektedir.

Akdeniz’de yaşanan kuru koşullar ve sıcak hava dalgaları, bölge genelinde çok sayıda yoğun ve hızlı gelişen yangınlarla birlikte büyük miktarda duman kirliliği yaratan bir orman yangını sıcak noktası oluşturdu.

Temmuz ayı, 1258,8 megaton CO2 salınımı ile GFAS veri setinde küresel olarak rekor bir ay oldu. Karbondioksitin yarısından fazlası Kuzey Amerika ve Sibirya’daki yangınlar nedeniyle oluştu.

GFAS verilerine göre, Ağustos ayı yangınlar için de rekor bir ay oldu ve küresel olarak atmosfere tahmini 1384.6 megaton CO2 salındı.

Kuzey Kutbu orman yangınları, Haziran ve Ağustos 2021 arasında 66 megaton CO2 salınımına neden oldu.

Haziran-Ağustos ayları arasında Saha Cumhuriyeti ve Çukotka 806 megaton, bir bütün olarak ise Rusya’daki orman yangınlarından kaynaklanan tahmini CO2 emisyonları 970 megaton, olarak gerçekleşti.

Küresel ısınmanın neden olduğu daha kuru ve daha sıcak bölgesel koşullar, bitki örtüsünün yanıcılığını ve yangın riskini arttırmaktadır. Bu çok yoğun ve hızlı gelişen yangınlarının temel nedenlerinden birisidir. Yerel hava koşulları orman yangınlarının davranışında önemli rol oynarken, iklim değişikliği orman yangınları için ideal ortamların oluşmasına neden olmaktadır. Amazon ve Güney Amerika’daki yangın mevsimi gelişmeye devam ederken, önümüzdeki haftalarda dünya çapında daha fazla yangın çıkması beklenmektedir.

Kuzey yarımkürede ikinci en sıcak yaz yaşandı.

NOAA( ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’ne ) göre, Kuzey Yarımküre karada yaz sıcaklığı, sadece 2016’da 0.20°C (0.36°F) ile şu anki ikinci en yüksek değeri geçerek rekordaki en yüksek sıcaklık olarak kayıtlara geçti.

Uydu Gözlemleri

CAMS’deki bilim adamları, emisyonları tahmin etmek ve ortaya çıkan hava kirliliğinin etkisini tahmin etmek için neredeyse gerçek zamanlı olarak aktif yangınların uydu gözlemlerini kullanmaktadır. Bu gözlemler, emisyonla ilgili olan yangın radyasyon gücü (FRP) olarak bilinen yangınların sıcaklık çıktısının bir ölçüsünü sağlar.

CAMS, NASA MODIS uydu cihazlarından alınan FRP gözlemlerini kullanarak Küresel Yangın Asimilasyon Sistemi (GFAS) ile günlük küresel yangın emisyonlarını tahmin etmektedir. Farklı atmosferik kirleticilerin tahmini emisyonları, küresel hava kalitesinin nasıl etkileneceğini tahmin etmek için, atmosferik kirleticilerin taşınmasını ve kimyasını modelleyen ECMWF hava tahmin sistemine dayanan CAMS tahmin sisteminde bir yüzey sınır koşulu olarak kullanılır.

2021 yazında kuzey yarımkürede orman yangınları

CAMS, Avrupa Komisyonu adına Avrupa Orta Menzilli Hava Tahminleri Merkezi tarafından AB’den fon sağlanarak uygulanmaktadır.

Kuzey yarım kürede yangın mevsimi tipik olarak mayıstan ekime kadar sürer ve temmuz ve ağustos ayları arasında en yüksek aktivite gerçekleşir.

İklim ve Hava Kalitesi

Orman yangınları dünya çapında olmak üzere hava kalitesi üzerinde çok büyük bir etkiye sahiptir.

WMO tarafından CAMS’ın girdileriyle yayınlanan yeni bir Hava Kalitesi ve İklim Bülteni, iklim ve çevresel değişikliğin neden olduğu meteorolojik extremlerin 2020’de benzeri görülmemiş kum ve toz fırtınalarını ve hava kalitesini etkileyen orman yangınlarını tetiklediğini gösterdi ve bu trend 2021’de de devam etmektedir.

Bu durum , aslında COVID-19 pandemisinin getirdiği ekonomik çöküş sırasında meydana gelen insan kaynaklı hava kirletici emisyonlarındaki düşüş ile sağlanacak olan hava kalitesindeki iyileşmeleri kısmen de olsa engelledi.

TMMOB

METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

KAYNAK: WMO