Okyanus sıcaklığı, oksijensizlik ve asitlenme “endişe verici”
İklim değişikliği, giderek “sıcak, asidik ve nefes nefese” hale gelen dünya okyanusuna yıkıcı bir zarar veriyor. 2022 BM Okyanus Konferansı’nda bugün yapılan duyuruya göre, rekor okyanus sıcaklığı, asitlenme ve oksijensizleşmenin deniz yaşamı, ekosistemler, gıda güvenliği ile sosyo-ekonomik kalkınma üzerinde önemli etkileri var.
ABD Başkanlığı İklim Özel Temsilcisi John Kerry, “Okyanuslar olmadan iklim sorunuyla başa çıkmanın ve iklim olmadan okyanus sorununu çözmenin hiçbir yolu yok” dedi.
Okyanus asitlenmesi, oksijensizleşme ve okyanusların ısınması üzerine bir İnteraktif Diyalog’da konuşan Kerry, değişim hızının “en tarafsız bilim adamlarını bile endişelendirdiğini” söyledi.
Kerry, “Bu sonuçlar gezegendeki her bir insanı derinden etkileyecek” dedi.
Jamaika bakanı Matthew Samuda, Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletlerinin varoluşsal bir tehditle karşı karşıya olduğunu söyledi.
Lizbon’daki Konferansın teması “Hedef 14’ün uygulanması için bilime ve yeniliğe dayalı okyanus eylemini büyütmek: envanter sayımı, ortaklıklar ve çözümler.” oldu. Bu, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma için Okyanus Bilimi On Yılı ile de uyumludur ve okyanus direncini oluşturmak için bilimsel bilgi ve deniz teknolojisine olan kritik ihtiyacı vurgulamaktadır.
Okyanuslar, sera gazları tarafından tutulan fazla ısının yüzde 90’ından fazlasını emer; karbondioksit emisyonlarının yüzde 23’ünü absorbe eder; ve soluduğumuz oksijenin ise yarısından fazlasının kaynağıdır.
Dünya Meteoroloji Örgütü’nün 2021 Küresel İklim Durumu raporuna göre, deniz seviyesi yükselmesi, okyanus sıcaklığı, okyanus asitlenmesi ve sera gazı konsantrasyonları 2021’de yeni rekorlar kırdı.
Okyanusların üstten aşağıya doğru 2000 m’si 2021’de ısınmaya devam etti ve gelecekte de ısınmaya devam etmesi beklenmektedir. Bu durum, asırlık ila bin yıllık zaman ölçeklerinde bile asla geri dönüşü olmayan bir değişikliktir. Okyanusların ısınma oranları özellikle son yirmi yılda güçlü bir artış göstermektedir. Sıcaklık her zamankinden daha derin seviyelere nüfuz etmektedir. WMO Hizmet Direktörü Dr Johan Stander panel oturumunda, okyanusların büyük bir bölümünün 2021’de en az bir noktada deniz yaşamını ve ekosistemleri etkileyen “güçlü” bir deniz sıcaklık dalgası yaşadığını söyledi.
Küresel ortalama deniz seviyesi, 2013-2021 döneminde yılda ortalama 4,5 mm’lik bir artışın ardından 2021’de yeni bir rekor seviyeye ulaştı. Bu, 1993 ile 2002 arasındaki oranın iki katından fazladır ve esas olarak buz tabakalarından hızlanan buz kütlesi kaybından kaynaklanmaktadır. Bunun yüz milyonlarca kıyı sakini için önemli etkileri olduğunu ve tropikal siklonlara karşı savunmasızlığı artırdığını söyledi.
Organizmaları ve ekosistem hizmetlerini ve dolayısıyla gıda güvenliğini, turizmi ve kıyı korumasını tehdit eden okyanus asitlenmesi ise ayrı bir sorundur. Okyanusun pH’ı düştükçe, atmosferden CO2 emme kapasitesi de azalmaktadır.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin son raporu na göre; “açık okyanus yüzeyi pH’ının şu anda en az 26.000 yıldır en düşük seviyede olduğu ve mevcut pH değişikliği oranlarının en azından o zamandan beri günümüze kadar eşi görülmemiş bir seviyede olduğuna dair çok yüksek bir düşünce var” denilmektedir.
Geliştirilmiş gözlemler
Dr Stander, okyanus gözlemlerinin geliştirilmesi ve sürdürülmesi için acil ihtiyacı vurguladı. Gözlemlenen ağda, birçok alanda yetersiz gözlemler olmakla birlikte önemli küresel kapsama boşlukları da vardır.
Daha fazla veriye ihtiyacımız var. WMO, karmaşık süreçlere ilişkin anlayışımızı geliştirmek için ihtiyaç duyulan verilerin kullanılabilirliğini ve erişilebilirliğini geliştirmek için çok çalışmaktadır. Sorunu anlamazsak harekete geçemeyiz. Ne yapmamız gerektiğini de anlayamayız » dedi Dr Stander.
WMO Yürütme Konseyi, WMO’nun entegre bir operasyonel küresel sera gazı izleme altyapısı konseptini daha da geliştirmesi önerisini onayladı. Bu, okyanusun bir karbon yutağı olarak rolü de dahil olmak üzere, atmosfer, kara ve okyanuslar arasındaki ilgili karbon akışlarının daha iyi tahmin edilmesini sağlayacaktır.
Okyanus sıcaklık içeriğini ve ısınmayı izleme kapasitesi, özellikle devrim niteliğindeki Argo dizi profilleme robotları aracılığıyla son yirmi yılda önemli ölçüde gelişmiş olsa da, okyanus asitlenmesini ve oksijensizleşmesini gözlemleme kapasitesi marjinal kalmaktadır.
Okyanusta çalışan 10.000’den fazla yerinde gözlem elemanının yüzde 5’inden daha azı pH veya çözünmüş oksijeni ölçme kapasitesine sahiptir. Küresel okyanus gözlem sistemi, toplum için kritik hizmetler sunar, ancak birçok zorlukla karşı karşıyadır.
WMO-IOC ortak UNESCO OceanOPS merkezinden Matthieu Belbeoch “Böylesine kırılgan bir sisteme sahipseniz nasıl titizlikle izleyebilir, tahmin edebilir veya geliştirebiliriz?” dedi.
“Lütfen gözlem sistemini hafife almayın. Karşılaştığımız zorluklara göre boyutlandırılmış gerçekten küresel, sağlam ve çok disiplinli bir altyapı sağlamak için gemilere, veri şamandıralarına ve profil oluşturma şamandıralarına, sensörlere ciddi şekilde yatırım yapın” dedi.
Kutup bilimi ve hizmetleri
Bir WMO yan etkinliği olan “Değişen bir iklimde Kutup Bölgeleri: bilimden hizmetlere okyanus çözümleri” ısınma ile birlikte okyanus sıcaklıklarının buzullar ve buz örtüsü üzerinde belirgin etkileri ve kırılgan bölgelerdeki hızlı değişimlerle ilgili endişeyi vurgulamaktadır.
Arjantin, Kanada, Finlandiya ve ABD’den panelistler, bu bölgelerin güvenlik açıklarını ve bilim, araştırma ve yerel bilginin, günlerden mevsimlere ve yıllara kadar birçok zaman ölçeğinde değişikliklerin modellenmesini geliştirmenin anahtarı olduğunu tartıştılar.
WMO Altyapı Direktörü Dr Anthony Rea, kritik verileri sağlayacak artan gözlemler, kıyı boyunca ve denizde insanları, ekosistemleri ve mülkleri korumak için gelişmiş tahminler ve erken uyarılar için işbirliği ve koordinasyon çağrısında bulundu.
TMMOB
METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI
KAYNAK:WMO
