Aşırı hava koşulları “yeni norm”

Aşırı uçların olduğu bir yaz mevsimi yaşıyoruz. 2023 Temmuz ayı şimdiye kadar kaydedilen en sıcak ay oldu. Ekstrem hava şartları Ağustos ayı boyunca da devam edecek.

WMO’da iklim uzmanı olan Alvaro Silva, “Bu durum artık yeni normalimiz ve ne yazık ki sürpriz değil” dedi. “Sıcak hava dalgaları ve şiddetli yağışlar gibi birçok aşırı hava olayının sıklığı ve yoğunluğu son yıllarda artmıştır. Sera gazı emisyonlarından kaynaklanan insan kaynaklı iklim değişikliğinin ana etken olduğuna dair yüksek bir güven var. Bu da bize bu tür aşırı hava koşullarının ve aşırı olayların artan sıklığı ve şiddetinin devam edeceğini gösteriyor.” dedi.

Alvaro Silva ; Jet akımlarının davranışının da ekstrem olayları yaşamımıza katkıda bulunan bir faktör olduğunu söyledi. Bu yıl jet akımlarının konumunun bazen normalden daha güneyde olduğunu ve bazı bölgelerde daha sıcak havanın subtropikal bölgelerden çekilmesiyle sıcak hava dalgaları gibi aşırı hava olaylarına elverişli blokaj (kalıcı hava modeli) oluşturdu.

“İnsan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle Kuzey Kutbu’ndaki hızlı ısınma ve değişiklikler ile jet akımı gibi atmosferik dinamikler de dahil olmak üzere orta enlem hava modelleri arasında bir bağlantı olduğunu öne süren birkaç çalışma var, ancak bu yaz meydana gelen ekstrem olayları tam olarak anlamak ve açıklamak için daha derinlemesine araştırmalara ihtiyaç var” dedi Bay Silva.

Sıcaklık – Sağlık Uyarıları

Ağustos ayının üçüncü haftası için Fransa, İsviçre, Almanya, Polonya, Hırvatistan, İtalya, Yunanistan, Macaristan, Avusturya ve Litvanya dahil olmak üzere Avrupa’daki birçok ulusal meteoroloji ve hidroloji servisi tarafından orta ve şiddetli sıcaklık uyarıları yayınlanmıştır.

İsviçre’nin büyük bölümü Perşembe gününe kadar üçüncü seviye sarı alarm ya da en üst seviye kırmızı alarm (Cenevre örneğinde olduğu gibi) altında.

Sıcaklık yeni zirvelere ulaştı. İsviçre, Payerne üzerinde bir meteoroloji balonuyla taşınan Meteo-Suisse radyosonde tarafından ölçülen 5,298 m’lik (17,381 feet) donma noktası için yeni irtifa rekoruna sahiptir.

“Bu yıl zaten büyük zarar görmüş olan buzullar için bir darbe daha. Kar örtüsü sadece en yüksek rakımlarda mevcut” diyen İsviçre’nin buzul izleme ağı başkanı ve WMO’nun Küresel Kriyosfer İzleme topluluğunun bir üyesi olan Matthias Huss, sözlerini şöyle sürdürdü

Fransa’nın güney yarısının büyük bölümünde sıcaklıkların 22 ve 23 Ağustos tarihlerinde 37°C’nin üzerinde olacağı ve Drome bölgesinde 40 ila 42°C’ye ulaşacağı tahmin ediliyor. Meteo-France 49 departman için sarı alarm ve dört departman için kırmızı alarm verdi. Çok sayıda istasyonda hem maksimum gündüz sıcaklıklarının hem de minimum gece sıcaklıklarının düştüğü ve bunun da sağlık üzerinde özel bir etkiye sahip olduğu belirtiliyor.

Ayrıca İtalya, Hırvatistan ve Portekiz’in bazı bölgelerinde kırmızı alarm ve komşu ülkelerde yaygın kehribar rengi sıcaklık alarmları var.

Uzun süreli şiddetli yağış, sel ve toprak kaymalarına maruz kalan Norveç, ülkenin güney kesiminde yağmur için bir kez daha üst düzey kırmızı alarm altında.

Fas, 11 Ağustos’ta Agadir’de 50.4 °C ile yeni bir ulusal sıcaklık rekoru kırdı ve sıcaklıklar ilk kez 50°C’yi aştı. Türkiye 15 Ağustos’ta 49,5°C ile yeni bir ulusal sıcaklık rekoru kırarak Temmuz 2021’de kırılan 49,1°C’lik bir önceki rekoru geride bıraktı. Orta Doğu’nun birçok bölgesinde de 50°C’nin üzerinde sıcaklıklar görüldü.

Kanarya Adaları da dahil olmak üzere İspanya ve Portekiz de aşırı sıcaklar yaşadı ve bu da son derece ciddi bir yangın riskini körükledi. 17 Ağustos itibariyle Tenerife orman yangını kontrolden çıkmaya devam etmiş, 2600 hektardan fazla alan yanmış ve bazı bölgelerde insanlar tahliye edilmiştir. Tenerife’deki bazı AEMET meteoroloji istasyonlarında 16 ve 17 Ağustos tarihlerinde kuru koşullar, 30 °C’nin üzerinde maksimum sıcaklıklar, 20 °C’nin üzerinde gece sıcaklıkları ve 50 km/saatin üzerinde en yüksek rüzgar hızları gözlemlenmiştir.

Japon Meteoroloji Ajansı’na göre Japonya da uzun süreli bir sıcak hava dalgası yaşadı ve birçok istasyon rekoru kırıldı.

WMO, en ölümcül doğal tehlikeler arasında yer alan sıcak hava dalgaları için sıcaklık-sağlık erken uyarılarını ve entegre eylem planlarını güçlendirme çabalarını artırıyor. Gelişen kentleşme, yüksek sıcaklıklardaki artış ve yaşlanan nüfusa sahip ülkelerdeki demografik değişiklikler nedeniyle sıcaklar hızla büyüyen bir sağlık riskidir. Her yıl yüz binlerce insan sıcaklığa bağlı önlenebilir nedenlerden dolayı hayatını kaybetmektedir.

Temmuz ayında yayınlanan yeni bir çalışma, sadece geçen yaz Avrupa’da aşırı sıcaklar nedeniyle 60.000 kişinin daha öldüğünü hesapladı. Uzmanlar ve hükümetler bunun ihtiyatlı bir tahmin olduğunu düşünüyor. Dünya Meteoroloji Örgütü/Dünya Sağlık Ofisi İklim ve Sağlık Ortak Ofisi’nden Joy Shumake Guillemot, bu rakamların dünyanın en güçlü erken uyarı sistemlerinden ve sıcak-sağlık eylem planlarından bazılarına sahip olan Avrupa’ya ait olduğunu belirtmekte fayda var” dedi.

Kuzey Amerika

Kanada’nın rekor kıran orman yangını sezonu devam ediyor. Kanada’da 22 Ağustos itibariyle 660’tan fazla orman yangını kontrolden çıkmış durumda. Kuzey Kutup Dairesi yakınlarındaki Kuzeybatı Toprakları’nda 265 olmak üzere toplamda 1 000’den fazla aktif yangın var. Kanada Kurumlar Arası Orman Yangın Merkezi, bu sezon şimdiye kadar 15.3 milyon hektar alanın yandığını ve bunun Kanada için kayıtlara geçen en kötü yangın sezonu olduğunu söylüyor. Yetkililer Yellowknife kasabası için bir tahliye emri yayınladı.

AB’nin Copernicus Atmosferik İzleme Servisi, Ağustos ayına kadar orman yangınlarından kaynaklanan tahmini emisyonların, 350 megaton karbonun biraz üzerinde, 2014’teki bir önceki en yüksek yıllık toplamın üç katına çıktığını söyledi.

Çevre ve İklim Değişikliği Kanada, Batı Kanada’da sıcaklık uyarıları ve yaygın kötü hava kalitesi uyarıları yayınladı. Bu arada bazı günlük sıcaklık rekorları da gözlemlenmiştir, örneğin Lytton’da 15 Ağustos 2023 tarihinde 42,2 °C ile yeni bir Ağustos ayı sıcaklık rekoru kırılmıştır. (Eski rekor 40.6 °C ile 1967 yılında kırılmıştı ve bu bölgedeki kayıtlar 1921 yılından beri tutulmaktadır).

Amerika Birleşik Devletleri’nde, ABD Ulusal Hava Servisi, yoğun ve tehlikeli sıcaklığın Ovaları ve Orta ve Güneydoğu ABD’nin çoğunu etkilemeye devam ettiğini, birçok yerde maksimum sıcaklığın 100 °F’nin (38 ° C) üzerinde olmasının tahmin edildiğini ve çok sayıda günlük sıcaklık rekorunun kırılmasının beklendiğini söyledi.

Tropikal Siklonlar

Atlantik kasırga sezonunun geleneksel zirvesine yaklaşırken tropikal siklon aktivitesi de artıyor.

WMO’nun Bölgesel İhtisas Meteoroloji Merkezi olarak görev yapan ABD Ulusal Kasırga Merkezi, 22 Ağustos’ta Atlantik’teki üç tropikal sistem (Gert, Franklin ve Harold) için tahmin ve uyarılarda bulundu.

Franklin’in Çarşamba günü Hispaniola’nın güney kıyılarına ulaşması, adayı geçmesi ve Perşembe günü kuzey kıyılarından uzaklaşarak Haiti ve Dominik Cumhuriyeti’ne sel riski getirmesi bekleniyor.

Maksimum sürekli rüzgarlar 50 mil/saat (85 km/saat) civarında seyredecek ve daha yüksek hızlara ulaşabilecektir. Franklin’in 5 ila 10 inç (127 mm) yağış üretmesi beklenirken, 15 inç’e (380 mm) kadar izole edilmiş daha yüksek miktarlar beklenmektedir. Salı gününden Çarşamba gününe kadar Hispaniola’da önemli ve potansiyel olarak hayatı tehdit eden ani sel baskınları yaşanabilir.

Tropik Fırtına Harold’un 22 Ağustos’ta Teksas’ın aşağı kıyılarında karaya ulaşacağı ve çok şiddetli yağış ve ani sel riski getireceği tahmin edilmektedir.

Tropikal fırtınanın güney Teksas’a doğru ilerlemesi, bölgenin aşırı sıcak ve kuraklıkla mücadele ettiği bir döneme denk gelmektedir.

Hillary Kasırgası

Zirvesinde 4. kategori bir fırtına olan Hilary, 20 Ağustos’ta Meksika’nın Baja California eyaletinde karaya çıkmadan önce zayıfladı. Şimdi dağıldı ama tarihe de geçti. Ulusal Kasırga Merkezi (NHC) Güney Kaliforniya’nın bazı bölgeleri için ilk tropik fırtına uyarısını yayınladı. Soğuk okyanus suları ve akıntılarının yanı sıra hakim ticaret rüzgarları nedeniyle tropikal bir fırtına ya da kasırganın Kaliforniya’da gücünü ve tropikal özelliklerini koruması oldukça nadir görülen bir durumdur.

Zayıflamasına rağmen Hilary, özellikle kurak mevsimde tropikal yağış görmeye alışık olmayan Baja California ve Güney California’ya sel yağmurları getirdi. Palm Springs gibi çöl kasabaları sular altında kaldı, ulaşım ve altyapı büyük ölçüde aksadı.

Hilary, Güney Kaliforniya ve Nevada’nın bazı bölgelerine rekor yağış getirdi. ABD Ulusal Hava Servisi Los Angeles, “neredeyse tüm” yağış rekorlarının kırıldığını söyledi.

Dünyanın en yüksek sıcaklık rekorunu elinde bulunduran Kaliforniya’daki Ölüm Vadisi, 20 Ağustos’ta 2,20 inç (55,88 mm) yağışla tüm zamanların en yağışlı gününü yaşadı. Bu, Ağustos 2022’de kaydedilen 1,70 inçlik bir önceki rekoru kırdı.

TMMOB

METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

KAYNAK: WMO