Yeni Asır Gazetesinden Tansu Edip Gökbudak’ın “İklim Değişimi” Sorularına Odamızın Yanıtları
1)Türkiye ve dünyada iklim değişikliğinin de etkisiyle son yıllarda ani hava değişimleri oldukça sık yaşanmaya başlanmıştır. Bu hava değişimleri ne gibi sonuçlar doğuracak?
İklim Değişikliğinin en tipik göstergesi sıcaklıklarda artış, yağışta ise alansal zamansal değişimdir. Yağışın alansal değişimi; yerleşim merkezinin bir bölgesine yağarken bir diğer bölgesine damla düşmemesidir. Yağışın zamansal değişimi ise bir günde yağacak yağmurun bir saat içinde yağması yada bir ayda yağacak yağışın bir günde yağmasıdır.
Hepimiz çok iyi biliyoruz ki; İklim değişikliği Sıcaklık ve Yağış parametreleri ile kendini gösteren bir olgudur. Sıcaklık ve yağış ise birer meteorolojik parametre olmanın çok ötesinde yaşamı tanımlayan, yaşamın sürdürülebilir olmasında temel görev üstlenmiş olan iki parametredir. Sıcaklıkların artması tarımdan ulaşıma, sağlıktan eğitime, kısacası tüm yaşam zincirini doğrudan etkileyecektir. Türkiye hiç tanışmadığı bazı hastalıklar ile tanışacak, florası faunası, habitatı yeni sıcaklık değerlerine göre değişecektir. Yağışın zamansal ve alansal değişimi 18 Temmuz 2017 de Trakya’nın bazı kesimleri ve İstanbul’da yaşadığımız sahneleri ülkemizin her yerinde görmeye alışmamız gerektiğini göstermektedir.
2) Türkiye’nin 7 bölgesini tek tek incelemek gerekirse; bölgesel bazda mevsim değişimleri olacak mıdır? (Örnek vermek gerekirse Karadeniz’in iklimi subtropikal iklime doğru kayacak mı? Hangi bölgede ne gibi iklim değişiklikleri bekleniyor?)
Meteoroloji Genel Müdürlüğü İklim değişikliği RCP 4,5 Senaryosuna göre 2016-2040 Yılları için tüm bölgelerimizde 1-2 derece artışlar beklenmektedir. 4.5 Senaryosu iyimser bir yaklaşım sergilediğinden daha kötümser senaryolar bu sıcaklık artışının daha fazla olacağını göstermektedir. Karadeniz Bölgesinin subtropikal iklim etkilerini göstermesi şu andaki subtropikal iklim tanımlamasına bakarsak( ortalama sıcaklık 20 derece, ortalama yağış ise 1000 mm üzeri) daha uzun yıllar mümkün değil. Yinede ülkemizin iklimsel olarak güneye doğru kaymasının olduğu başka bir gerçektir.)
3) Türkiye bulunduğu konum itibariyle de dönencelere de yakın konumdadır. Bu durum iklim değişikliğini hızlandırır mı?
İklim değişikliğinin temel nedeni insanlardır. Dönenceler dünya var olduğundan beri vardır. İklim değişikliği ise sanayi devriminden itibaren ortaya çıkmış bir olgudur. İklim değişikliği hem oluşumu hemde sonuçları itibari ile lokal bir olay değildir. Bu nedenle tüm dünya ülkeleri, tüm insanlık, tüm canlılar bu değişimden etkilenmektedir. Ülkemizin veya herhangi bir ülkenin yengeç veya oğlak dönencesine yakın olması veya uzak olması iklim değişikliğini hızlandırmaz.
4) Kendimizi hortum, aşırı yağış, kar fırtınası gibi ani hava değişimlerine hazırlamalı mıyız?
İklim değişikliği ekstrem hava olaylarının sayısında ve frekansında artış demektir. Ülkemizde meteorolojik gözlem kayıtlarına göre 1940-2000 yılları arasında maksimum ekstrem hava olayının gerçekleştiği yıl 329 ekstrem hava olayı ile 1963 yılıdır. 2000-2015 yılları arasında ise trend artış gösterek 2000 yılında 297 olan ekstrem hava olayı 2015 yılında yaklaşık 4 kat artarak 959 sayısına ulaşmıştır. Bu artış trendine bakarak ülkemiz insanlarının ekstrem hava olaylarına alışması gerektiğini söylemek yanlış olmaz.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü yaptığı teknolojik yatırımlar ve sahip olduğu bilgi birikimi ile uluslar arası standartları yakalamaya çalışırken başta yerel yönetimler olmak üzere bir çok kurum ve kuruluş Meteoroloji Genel Müdürlüğünün gerisinde kalmıştır. Bu nedenle Meteoroloji günler öncesinden tahmin ve uyarılarda bulunmasına rağmen toplumun hava olaylarından etkilenmemesi yada en az zararla etkilenmesi henüz mümkün olamamaktadır. Başta yerel yönetimler olmak üzere özellikle şehirleşme, ulaşım, tarım sağlık gibi konularda ilgili kuruluşlar mutlaka meteorolojik uyarı ve ihbarların ne anlama geldiğini anlayacak ve gerekli çözüm ve tedbirleri hızla alacak yapıya kavuşması gerekmektedir.
5) İklim değişikliğini durdurmamız ya da yavaşlatmamız mümkün müdür? Burada yerel ve üst yönetimler ile vatandaşlara ne gibi görevler düşüyor?
İklim değişikliğini tek başına bir ülkenin durdurması mümkün değildir. Biraz öncede belirttiğimiz gibi iklim değişikliği hem oluşumu hem de sonuçları itibari ile global bir olaydır. Bu nedenle uluslar arası bir işbirliği gerekmektedir. İklim değişikliği sonuçları itibari ile sadece bir ülkenin değil tüm canlı yaşamın geleceğini ilgilendirmektedir.
6) İklim değişikliğiyle ilgili bazı bilim insanları “Küresel ısınma yerine küresel soğuma” olduğu teorisini savunuyor. Bununla ilgili düşünceniz nedir?
“The day after tomorrow” filmi dünyanın ısınma yerine soğuyacağına dair bir varsayımla iklim değişikliği ile ilgili neler olabilecekleri göstermesi açısından inanılmaz bir farkındalık yaratmıştır. Fakat ülkemizin ve bir çok ülkenin kullandığı iklim değişikliği senaryoları maalesef yağışta zamansal ve alansal değişim, sıcaklıklarda ise en az 2 derece olmak üzere ciddi artışlar beklemektedir.
7) Alınacak önlemler nelerdir?
Cevabı gerçekten en zor olan bir sorudur bu. İnsanlığın içinde olduğu sarmaldır. Şöyleki; Artan nüfus ve gelişen teknoloji yeni yatırımları, yeni yatırımlar enerjiye olan ihtiyacı, enerjiye olan ihtiyaç yeni doğal kaynaklara, yeni doğal kaynakların kullanımı daha fazla emisyona, daha fazla emisyon doğanın ve atmosferin daha çok tahribatına, doğanın tahribi, atmosferin daha fazla kirlenmesi ekolojik dengenin bozulmasına, ekolojik dengenin bozulması iklimin daha hızlı değişimine, daha hızlı iklim değişimi daha çok doğal afete, daha çok doğal afet daha fazla ekonomik harcamaya…. Sorun bu şekilde araya veya sona bir çok örnek koyarak devam ediyor.
Bu nedenle öncelikle dünya olarak nüfus artışı ve enerji talebini dolayısıyla emisyon salınımını dengede tutabilmek zorundayız. Bunu tüm insanlık olarak yapmalıyız. Diğer sorunlar ancak bu aşamadan sonra çözüme kavuşur.
Cevaplarınız için teşekkür ederim
Ben teşekkür ederim. Çalışmalarınızda başarılar.
Fırat ÇUKURÇAYIR/TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası/Genel Sekreteri.
